سید عبدالعلی بن جعفر خوانساری

برای دیگر کاربردها خوانساری را ببینید.
عبدالعلی بن جعفر خوانساری
اطلاعات فردی
لقب ابوتراب • ضیاء الدین
نسب خاندان خوانساری
تاریخ تولد ۱۲۷۱ق
محل زندگی خوانسار- اصفهان - نجف
تاریخ وفات ۱۳۴۶ق
محل دفن وادی‌السلام
شهر وفات نجف
اطلاعات علمی
استادان محمدباقر خوانساری • میرزا هاشم خوانساری
شاگردان سید محمد حجت کوه کمری • سید محسن حکیم • ابوالحسن شعرانی
اجازه اجتهاد از محمدعلی خوانساری • لطف‌الله مازندرانی • محمدحسین کاظمی
تألیفات سُبُل الرشاد • النجوم الزاهرات
سایر تدریس در حوزه علمیه نجف
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعی امام جماعت

عبدالعلی بن جعفر خوانساری مشهور به ابوتراب خوانساری (۱۲۷۱-۱۳۴۶ق) فقیه و رجالی شیعه قرن سیزدهم و چهاردهم قمری.

او کتاب‌هایی در فقه استدلالی، حدیث، رجال و تفسیر تألیف کرد و با فقه اهل سنت نیز آشنایی داشت. ابوتراب، نزد محمدباقر خوانساری و میرزا هاشم خوانساری شاگردی کرد. افرادی از احساء، قطیف، بحرین، جبل عامل، هند و ایران نزد او شاگردی کردند. سید محسن حکیم و سید محمد حجت کوه کمری از جمله شاگردان او بودند.

خوانساری، در ۱۳۴۶ق در نجف درگذشت، سید ابوالحسن اصفهانی بر او نماز خواند و در وادی السلام به خاک سپرده شد.

نسب

نوشتار اصلی: خاندان خوانساری

عبدالعلی فرزند سید جعفر بن محمدمهدی (د ۱۲۸۰) بود، پدرش از نوادگان جعفر بن حسین خوانساری معروف به میر کبیر (د ۱۱۵۷) بود. جد وی سید مهدی از رجالیان بود. نسب خاندان خوانساری به امام کاظم(ع) می‌رسد. پسران عبدالعلی؛ محمدعلی، محمدحسین و محمدمهدی، هر سه در زمان حیات پدر از دنیا رفتند.

زندگی‌نامه

لقب عبدالعلی، ضیاء‌الدین و کنیه‌اش ابوتراب است. او در ۱۷ رجب ۱۲۷۱ق در خوانسار زاده شد. پدرش در سال ۱۲۸۰ق درگذشت. پس از آن محمدعلی خوانساری، نویسنده الصراط المستقیم، سرپرستی او را بر عهده گرفت.

ابوتراب برای امرار و معاش در زمین‌های زراعی که از پدرش به ارث رسیده بود کشاورزی می‌کرد. او در سال ۱۳۴۶ق در نجف درگذشت. سید ابوالحسن اصفهانی بر او نماز گزارد و در وادی السلام به خاک سپرده شد.

تحصیلات

خوانساری قرآن و ادبیات عربی را در خوانسار آموخت. او در ۱۲۹۱ق به اصفهان رفت و به تحصیل علوم دینی ادامه داد. و در ۱۲۹۵ق به نجف رفت و تا پایان عمر در آنجا ماند. او در حوزه علمیه نجف تدریس می‌کرد و منصب افتا و امام جماعت را نیز بر عهده داشت.

استادان و شاگردان

خوانساری از محمدعلی خوانساری، لطف الله مازندرانی نجفی و محمد حسین کاظمی اجازه روایت داشت. او شاگردانی از احساء، قطیف، بحرین، جبل عامل، هند و ایران تربیت کرد. از جمله:

ویژگی‌ها

آثار

خوانساری از جوانی نوشتن را آغاز کرد. او بیش از ۴۵ عنوان اثر در علوم مختلف نوشت. او فهرستی از آثار خود فراهم آورده بود که آقا بزرگ تهرانی در الذریعة از آن استفاده کرده است. نسخۀ اصلی برخی از آثار خوانساری نزد سید محمد رضا تبریزی نجفی، وصی او بوده است. نسخه‌هایی از آثار او به خط خودش در حسینیۀ شوشتری‌ها در نجف نگهداری می‌شود.

  • سبیل الرشاد را در شرح رسالۀ نجاة العباد صاحب جواهر نگاشت. که بخش روزه و ارث آن در ۱۳۳۲ق در تهران چاپ سنگی شد.
  • حاشیه‌ای نیز بر رساله نجاة العباد با عنوان فوز المعاد و سلامة المرصاد که در نجف چاپ شده است.
  • قصد السبیل فی احکام المستنبطة من الدلیل، در فقه استدلالی
  • الفقه الاستدلالی، در ابواب بیع و نکاح
  • التنبیه فی ما أخطا السید فیه، رساله‌ای در نقد شماری از فتوای فقیه معاصرش سید محمد کاظم طباطبایی یزدی
  • رسالۀ عملیه، به فارسی
  • رساله‌هایی دربارۀ مناسک حج، ربا، مهریه و نماز جمعه
  • حاشیه بر فرائد الاصول شیخ انصاری
  • احکام الوضعیة
  • یک دوره مفصل و یک دوره مختصر اصول فقه
  • رساله‌هایی در موضوعاتی مانند واجب مطلق و مشروط، تعارض ادلّه و مبحث اقل و اکثر استقلالی و ارتباطی
  • الصراح فی الاحادیث الحسان و الصحاح
  • الفوائد الرجالیه؛ مشتمل بر پانصد نکتۀ رجالی
  • رساله‌ای در شرح حال ابوبصیر و اسحاق بن عمار
  • حاشیه بر منتهی المقال فی احوال الرجال
  • تفسیر القرآن، تفسیر مأثور از برخی سور قرآن با استفاده از احادیث امامان شیعه
  • لُبّ اللباب فی تفسیر احکام الکتاب، در تفسیر آیات الاحکام
  • الدرر الفرید (النضید) فی شرح التجرید
  • مصباح الصالحین فی اصول الدین
  • النجوم الزاهرات فی اثبات فی اثباة ائمة الهداة
  • المسائل البحرانیة
  • المسائل الکاظمیة
  • المسائل الخوانساریة

ابراهیم کلباسی و ابوالقاسم خوانساری ریاضی تقریرات درس رجال او را به نام‌های دُرَرُ المقالِ فی علمی الدرایة و الرجال و الفوائد الرجالیة چاپ کرده‌اند.

خوانساری قصیدۀ عام الخوارق را در ۷۰ بیت دربارۀ معجزات مرقد حضرت علی (ع) سروده است. رضا استادی این قصیده را در پیوست کتاب خود، یادنامۀ علامه آقا سید ابوتراب خوانساری آورده است.

منابع برای مطالعه بیشتر

محمد مهدی موسوی اصفهانی کتاب مواهب الباری فی ترجمة العلامة الخوانساری را در شرح حال وی نوشته است.

پانویس

  1. ↑ موسوی اصفهانی، ج۲، ص۴۹.
  2. ↑ موسوی اصفهانی، ج۲، ص۵۰-۵۱
  3. ↑ موسوی اصفهانی، ج۲، ص۴۹؛ حبیب آبادی، ج۶، ص۱۹۸۲
  4. ↑ حائری، روزشمار قمری، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۷.
  5. ↑ آقا بزرگ طهرانی، مصفی المقال، ستون۲۴
  6. ↑ آقا بزرگ طهرانی، طبقات: نقبا، قسم ۱، ص۲۷-۲۸؛ همان، الکرام، قسم۱، ص۶۶-۶۷؛ موسوی اصفهانی، ج۲، ص۱۰، ۴۹-۵۰
  7. ↑ ابن الرضا،ج۱، ص۲۹۹
  8. ↑ موسوی اصفهانی، ج۲، ص۴۴-۴۳؛ حبیب آبادی، ج۶، ص۱۹۸۲؛ تبریزی خیابانی، ص ۲۴۰
  9. ↑ آقا بزرگ طهرانی، طبقات: نقبا، قسم ۱، ص۲۷-۲۸؛ همان، الکرام، قسم۱، ص۶۶-۶۷؛ موسوی اصفهانی، ج۲، ص۱۰، ۴۹-۵۰
  10. ↑ تبریزی خیابانی، ص۲۳۴ ،۲۳۷-۲۳۸؛ امین،ج۸، ص۲۹؛ آقا بزرگ طهرانی، طبقات: نقبا،قسم ۱، ص۲۷-۲۸
  11. ↑ قس: آقا بزرگ طهرانی، طبقات، نقبا، قسم ۱، ص۲۷:۱۲۹۹؛ همو، مصفی المقال، ستون،۲۴:۱۲۹۶
  12. ↑ امین، ج۸، ص۲۹؛ مدرس تبریزی، ج۲، ص۱۸۸
  13. ↑ آقا بزرگ طهرانی، طبقات: نقبا، قسم ۱، ص۲۷-۲۸؛ همان، الکرام، قسم۱، ص۶۶-۶۷؛ موسوی اصفهانی، ج۲، ص۱۰، ۴۹-۵۰
  14. ↑ تبریزی خیابانی، ص۲۳۴ ،۲۳۷-۲۳۸؛ امین،ج۸، ص۲۹؛ آقا بزرگ طهرانی، طبقات: نقبا،قسم ۱، ص۲۷-۲۸
  15. ↑ امین، ج۸، ص۲۹؛ مدرس تبریزی، ج۲، ص۱۸۸
  16. ↑ آقا بزرگ طهرانی، طبقات: نقبا، قسم ۱، ص۲۷-۲۸؛ همان، الکرام، قسم۱، ص۶۶-۶۷؛ موسوی اصفهانی، ج۲، ص۱۰، ۴۹-۵۰
  17. ↑ تبریزی خیابانی، ص۲۳۷-۲۳۸؛ امین، ج۸، ص۲۹؛ آقا بزرگ، طبقات: نقبا،قسم ۱، ص۲۷-۲۸؛ برای فهرستی از استادان او نک: موسوی اصفهانی، ج۲، ص۱۵-۱۷؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۲۸۴-۲۸۶
  18. ↑ تبریزی خیابانی، ص۲۳۹؛ حرزالدین، ج۳، ۳۱۰؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۲۸۶-۲۹۰
  19. ↑ آقا بزرگ طهرانی، مصفی المقال، ستون، ۱۰، ۳۴؛ همو، الذریعة، ج۸، ص۱۳۵
  20. ↑ تبریزی خیابانی، ص۲۳۳
  21. ↑ موسوی اصفهانی ج۲، ص۶
  22. ↑ امین، ج۸، ص۲۹؛ آل محبوبه، ج۳، ص۳۷۹
  23. ↑ کشوری، ص۱۲
  24. ↑ آقا بزرگ، الذریعه، ج۲، ص۲۰۲، ج۵، ص۱۹۰
  25. ↑ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ج۲، ص۱۱۷،۲۰۲، ج۱۶، ص۲۸۱
  26. ↑ اسماعیلیان و استادی، ص۸۰۱، ۸۶۸-۸۶۹، ۸۷۲
  27. ↑ تبریزی خیابانی، ص۲۳۵-۲۳۷؛ امین، ج۸، ۳۰؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ج۱۲، ص۱۳۳-۱۴۳، ۲۱۳، ج۱۶، ص۲۸۱، ج۱۷، ص۹۹
  28. ↑ تبریزی خیابانی، ص۲۳۶-۲۳۷؛ امین، ج۸، ۳۰؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ج۲، ص۱۱۷، ۲۰۱-۲۰۲، ج۱۷، ص۹۹
  29. ↑ تبریزی خیایانی، ص۲۳۷؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ج۱۵، ص۳۲
  30. ↑ تبریزی خیابانی، ص۲۳۶-۲۳۷؛ امین، ج۸، ص۳۰، آقا بزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۴۸، ج۱۶، ص۳۳۶
  31. ↑ تبریزی خیابانی، ص۲۳۶؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ج۳، ص۱۷۲
  32. ↑ تبریزی خیابانی، ص۲۳۶-۲۳۷؛امین، ج۸، ص۳۰؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ج۸، ص۸۰
  33. ↑ امین، ج۸، ص۳۰؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ج۲۰، ص۳۳۸؛برای فهرست آثار خوانساری، نک: موسوی اصفهانی، ج۲، ص۱۱-۱۴؛ ابن الرضا، ج۱، ص۲۹۲-۲۹۸؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۲۹۰-۲۹۷
  34. ↑ آقا بزرگ طهرانی، مصفی المقال، ستون، ۱۰، ۳۴؛ آقابزرگ، الذریعة، ج۸، ص۱۳۵
  35. ↑ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ج۱۷، ص۱۱۹
  36. ↑ موسوی اصفهانی، ج۲، ۴، ۴۲

منابع

  • محمدمحسن آقا بزرگ طهرانی، الذریعة|الذریعة الی التصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
  • محمدمحسن آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، الکرام البررة، قسم ۲-۱، مشهد، ۱۴۰۴. همان، نقبا البشر فی القرن الرابع عشر، قسم، ۴-۱، ۱۴۰۴.
  • محمدمحسن آقا بزرگ طهرانی، مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال، چاپ احمد منزوی، تهران، ۱۳۷۷ش.
  • جعفر بن باقر آل محبوبه، ماضی النجف، و حاضر ها، بیروت، ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
  • مهدی بن الرضا، ضیاء الابصار فی ترجمةعلماء خوانسار، قم ۱۳۸۲ش.
  • اسدالله اسماعیلیان و رضا استادی، فهرست نسخه های خطی کتابخانۀ مرکزی حسینیۀ شوشتری ها (عراق-نجف) در نسخه های خطی: نشریه کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، دفتر ۱۱و۱۲، زیر نظر محمد تقی دانش پژوه، و اسماعیل حاکمی، تهران، ۱۳۶۲ش.
  • امین، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف.
  • علی تبریزی خیابانی، کتاب علماء معاصر، چاپ عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، ۱۳۸۲ش.
  • محمدعلی حبیب آبادی، مکارم الآثار، اصفهان، ج۶، ۱۳۶۴ش.
  • محمد حرزالدین، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم، ۱۴۰۵.
  • محمد علی حسینی یزدی، رسول علوی و علی اکبر زمانی نژاد، دانشمندان خوانسار، قم، ۱۳۷۸ش.
  • احمد رضا کشوری فرزانگان خوانسار، قم، ۱۳۷۸ش.
  • محمد علی مدرس تبریزی، ریحانة الادب، تهران، ۱۳۶۹ش.
  • محمد مهدی موسوی اصفهانی، احسن الودیعه فی تراجم اشهر مشاهیر مجتهدی الشیعة، او تتمیم روضات الجنات، بغداد، ۱۳۴۸.

پیوند به بیرون

  • منبع مقاله:
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/index.php?title=سید_عبدالعلی_بن_جعفر_خوانساری&oldid=745098»